PËRTACIA

Njëherë, një nuse e re, shkoi te plaku i mençur, Ramadan Shabani. Ky pleqnar i mençur ishte mësuar t’i vinë burrat prej të gjitha anëve të Kosovës që pyesnin për zgjidhjen e ngatërresave të ndryshme, por të vijë një nuse e re, kjo nuk i kishte ndodhur më parë.

- Kam ardhë për një hall, tha nusja e skuqur nga turpi që bisedonte me njeriun më të nderuar të asaj kohe në Kosovë.

- Mirë, moj nuse, hyjmë brenda dhe bisedojmë, ndoshta do ta gjejmë zgjidhjen bashkë, sepse nuk ka shtëpi pa derë.

Hynë brenda në kullë dhe nusja i tha:

- Më ka vdekë burri, më ka lënë vetëm një djalë pesë vjeç, kam ra në pikë të hallit.

- Pse? – i tha plaku.

- Nuk e di a do të bëhet ky djal i vyeshëm apo dembel. Po ta dija se do të bëhet i vyeshëm e i mençur, kurrë nuk do të martohesha, do ta kisha rritë këtë djal me shumë dashuri. Por, në qoftë se bëhet ndonjë dembel, ndonjë përtac i shëmtuar, nuk do ta çoja jetën kot, do të martohesha...

Plaku i mençur tha:

- Kjo punë është e lehtë, moj nuse. Merre nesër një guralec të vogël dhe lëshoja djalit në mbathjet e tij. Kur të kthehet në mbrëmje, nëse e ka hjekë guralecin nga mbathjet – ruaje dhe mos u marto tjetërkund, sepse do të bëhet njëmend i vyeshëm dhe i mirë. Por, në qoftë se nga përtacia e ka mbajtur tërë ditën guralecin në mbathje dhe nuk e ka hjekë – s’ke pse e çon poshtë rininë tënde, dil e martohu, sepse ai djal do të bëhet një dembel i shëmtuar.

Nusja e dëgjoi plakun e mençur.

Të nesërmen, kur u kthye djali në shtëpi, nëna që e kishte pritur me padurim, e pyeti:

- A u lodhe, djali im?

- Jo, bre nënë nuk u lodha, po një guri në mbathje tërë ditën më ka lënduar këmbën.

- E pse nuk e hoqe, për saora do të liroheshe prej tij?

- S’di. Më vinte zor të ndalesha, të gërmuçesha, ta zbathja këpucën dhe kështu tërë ditën e kalova me këmbë të lënduar.

E ëma tha vetmevete: “Jo këmbën po të paska lënduar kokën, more dembel!” dhe, natyrisht, e la djalin jetim dhe shkoi e u martua në tjetër vend.


Nipçe, more nipçe: E sheh mençurinë mahnitëse të njerëzve të popullit tonë. Një plak i urtë, pa asnjë ditë shkollë, por që ka pasë të kryer shkollën e madhe që quhet Përvojë, e ka ditur shumë mirë se: përtacia është nëna e të gjitha dështimeve në jetë. Prandaj, përmes këtij tregimi të ka thënë: Kurrë mos e akuzo askënd për gjendjen tënde, të gjitha që i ke, dhe, të gjitha që do t’i kesh janë dhe do të jenë vetëm PASOJA. Shëmtitë: pasoja të përtacisë, mrekullitë: pasoja të zellshmërisë sate.

Jeta, nipçe, përbëhet prej imtësirave. Merre me mendë djalin e këtij tregimi: për një përtesë të vogël, një gërmuçje, një zbathje, një largim të guralecit nga këpuca dhe ky djal do të jetonte në afërsinë dhe ngrohtësinë e nënës së mirë. Për këtë përtesë, për këtë gjest të përtacisë, që ka qenë dhe është shenjë e vërtetë që paralajmëron se çfarë njeriu do të bëhet nesër ai djal, tërë jetën do ta ketë kaluar me vajë,pa gëzime,pa dashurinë e nënës,pa përkrahjen e kujdesin e saj. Një imtësirë dhe, ja, një jetë merr rugën e humbjes, rrugën e vuajtjes, rrugën e dështimit.

Kjo është përtacia dhe, pastaj, të gjithë përtacët, injorantët, të zhvullnetuarit e dështakët shajnë fatin, jetën dhe çdo kënd tjetër për vuajtjet e tyre. E vërteta është se ata vetë, vetëm ata vetë dhe askush tjetër, janë përgjegjës dhe shkaktar të gjendjës që e kanë, të dështimeve e të mjerimeve të tyre.

Lulet e fatit të vet, nipçe, secili njeri i mbjell me dorën e vet.