Fjalet e huazuara!

SHQIP

Mos e shkaterroni GJUHEN SHQIPE.

Fjale e huazuar ----------- Fjale Shqip


pazar ----------- TREG (vend, ku "tregon" sasi shkembimi)

penxhere ----------- DRITARE (vend, ku tregon "driten" dhe "ajrin")

muhabet ----------- BISEDE (fjale ne shprehje "mbi-seder")

...
... ...
... ... ...

(jepni ju lutem edhe ju shembuj te tjere, per te mbajtur mundesisht sa me te paster GJUHEN SHQIPE.)

absurd-i pakuptimt
adresa-vendbanimi
relaksim-çlodhje
pause-pushim
presion-shtypje,shtyrje
dedikoj-kushtoj
bilaterale-e dyanshme
divorc-ndarje
president-kryetar
parlament-kuvend
prioritet-përparsi
tender-ofroj,ofert
kuota-sasia
konsumoj-përdorë
refuzim-kundërshtim
diasporë-farë e humbur
apel-kushtrim
dekorim-zbukurim
konvertibil-i ndryshueshëm
koment-shpjegim
biografi-jetëshkrim
aspekt-pikëpamje
benificion-përfitim
arbitër-gjyqtar
antagonizëm-kundërshtim,kundërveprim
frustrim-prishje,shkatrrim
rezime-përmbledhje
respekt-nderim
religjion-besim,fe
riparim-ndreqje,rregullim
skandaloze-e turpshme,e papranueshme
relacion-lidhje,marëdhënje
regjion-krahinë,anë,vend
opcion-zgjidhje
memorje-kujtesë
...

Bahçe-kopsht
Bajrak-flamur
Badihava-falas, kot
Bodrum-qilar
Xham-qelq
Xhade-rrugë
Bosh-zbrazët
Çarshi-treg
Dakik-minutë ose çast
Dert-shqetësim
Çirak-ndihmës
Helbete-sigurisht
Hala-ende
Kanun-ligj
Nejse-gjithsesi
Mëhallë-lagje
Hava-ajër
Nishan-shenjë
Borxh-hua
Hak-drejtë
Hajër-mbarësi
Hiç-asgjë
Hile-mashtrim
Hëm-edhe
Hajde-eja
Hazër-gati
Gajret-përpjekje
Kasap-therës
Lezet-shije
Kismet-fat
Sahat-orë
Sari-verdhë
Boll-mjaft
Odë-dhomë
Sebep-arsye
Sertë-ashpër
Jabanxhi-huaj
Avash-ngadalë
Vatan-atdhe
Usta-mjeshtër
Taze-freskët
Telash-ngatërresë
Vakt-kohë
Tamam-saktë, drejt
Kollaj-lehtë
Njet-qëllim
Bojë-ngjyrë
Mysafir-mik
Pazar-treg
Sadaka-lëmoshë
Sakat-çalë
Surrat-fytyrë
Soj-lloj
Sabah-mëngjes

...

joshqip.........................shqip

patriot (fjalë greke)........ atdhetar

online ...........................ne linje, i/e lidhur

indeksi .......................... treguesi

modifikoj ......................... ndryshoj

dublikim - dobël .................dyfishim , dush

website............................. faqe (interneti)

disaktivizoj ....................... c'aktivizoj

konfuze ................... e ngaterruar, e peshtjelluar, e hutuar

strukture................... ndertese, ndertim

amanet.......................porosi

behar.........................pranvere

boks..........................grushtim

cakmak......................ndezes

divorc........................ndasi, shkurorëzim

domate.......................molle e arte

haber........................lajm

hava..........................qiell

inshallah.................... e dhashte Zoti

jeshile........................gjelber

perhajr.......................me fat ose urime

separat......................ndaras

vozis.........................ngas

Aludon.......................permend, hedh fjalen

Akses ....................... hyrje, rruge

Dedikoj ....................... kushtoj

Destinacion ....vendmberritje, paracaktim, vend i caktuar

EDITOJ ..................... korrigjoj, rregulloj, redaktoj

Influencë .................... ndikim

Intensiv............... i shpejte, i vrullshem, i gjalle, i forte,

Neglizhencë.............pakujdesi, mosperfillje, shkujdesje
Specifik ................. i vecante, i/e qarte, i/e shprehur

Special .................. i posacem, i vecante, i preferuar, i jashtezakonshem

Inauguroj ................përuroj

kidnapuar ................ rrembyer

maxhorance ............... shumice,

surprize .....................befasidistribuimi .................. shperndarja

kauza ........................shkaku


...

Selman Vokshi


Për ju prindër shqiptarë,
Për ju nxënës shkollarë,
Kosovare e kosovarë,
Shkrova këtë poezi,
Me të vetmen porosi:
“Shqipen tonë të mrekulluar,
të dashur e të praruar,
sa më parë për ta liruar,
prej shkinishtës së tepruar,
që aq shumë e ka kapluar,
që më nuk duhet duruar,
pa pasur aspak nevojë,
për çdo ditë po e zëmë me gojë.”

Pse dërzhavë e jo shtet?!
Pse zavodë e jo ent?!
Pse strujë e jo korrent?!
Pse kaish kur ai është rrip?!
Pse opshtinë e jo komunë?!
Pse vilushkë e jo pirun?!
Pse gollub e jo pëllumb?!
Pse tost e jo brumë?!
Pse rekë kur ai është lumë?!
Pse porez e jo tatim?!
Pse nagradë e jo shpërblim?!
Pse reshenje e jo vendim?!
E pse i thoni frizhider?
Kur ai është frigorifer.
Të flasim shqipen pa gabime
Kjo është porosia ime.
Pse sobë e jo dhomë?!
Kur e kemi shprehjen tonë?!
Pse gumë e jo gomë?!
Pse stanicë e jo stacion?!
Pse upravlaç e jo timon?!
Pse penzi e jo pension?!
Pse mast e jo yndyrë?!
Pse stub e jo shtyllë?!
Pse pivë e jo birrë?!
Kur tingëllon shumë më mirë?!
Pse carinë jo doganë?!
Pse zadrugë e jo kooperativë?!
Pse halinë e jo fustan?!
Pse pasosh e jo pasaportë?!
Po pse shargarepë e jo karrotë?!

Për të folur shqipen mirë
Duhet pasur shumë dëshirë.

Pse krevet e jo shtrat?!
Pse stomak e jo bark?!
Pse plloçë e jo pllakë?!
Pse grealicë e jo nxehëse?!
Pse pod e jo dysheme?!
Pse bubrek e jo veshkë?!
Pse breske e jo pjeshkë?!
Pse praznik e jo festë?!
Pse dnevnik e jo ditar?!
Pse konop e jo litar?!
Pse bollnicë jo spital
Pse vazduh e jo ajër?!
Pse zejtin e jo vaj?!
Pse poziv e jo ftesë?!
Pse stan e jo banesë?!

Prandaj ta flasim me dëshirë,
Gjuhen tonë shumë të mirë,
Se ky fjalor i mallkuar
Pa nevojë i huazuar
Shqipen tonë e ka dëmtuar.
Ky fjalor i çoroditur,
Shqipen tonë e ka tronditur.
Shqipja jonë është shumë e pasur,
Është e ëmbël, është e dashur,
Është gjuhë e moderuar,
Është krejtësisht e njësuar,
Është në botë e respektuar.
Këtë kurrë s’duhet harruar.
Prandaj të flasim me dinjitet,
Me përkushtim e me vullnet.
Të flasim bukur, e të flasim lehtë,
Të flasim pastër siç e do ky vend.
Këto fjalë të huaja t’i hedhim në det.
Dhe t’i harrojmë, pra përgjithmonë,
Se nuk kanë vend më në shqipen tonë.
Ne se kemi aspak vështirë,
Që shqipen tonë ta flasim mirë.
Gjuhën e ëmbël, gjuhën letrare
Gjuhën e bukur - gjuhën amtare.

Hali Xani


E zgjata pak këtë poezi
Le të jetë kjo porosi
Për nxënës, prindër e arsimtarë
Se gjuha jonë është sikur ar
Ka plot fjalë-margaritarë
Këto sllavizma t`i harrojmë
Nga e folmja t`i mënjanojmë
Kjo porosi nuk është e sotit
Kemi amanet prej burrave të motit
PRA:
Pse ulicë e jo rrugicë
Pse jo poç po sijalicë
Pse jo rimorkio po prikolicë
Pse jo shpojës po bushalicë
Pse vodovod e jo ujësjellës
Përse branë e jo ujëmbledhës
Përse shina jo binarë
Pse çuvar e jo rojtar
Pse jo ndeshje po sudar
Pse ostallë jo tavolinë
Pse okolinë e jo rrethinë
Pse granicë e jo kufi
Pse majstor e jo zanatli
Thua tabëll e jo tabak, burrë
Përse thua zid e s`thua mur
Pse prezore jo dritare
Thua zheg e vapë është fare
Përse, përse o lum daja
Në vend shkuja, thua promaja
Përse vallë soka të themi
Fjalën lëngje kur e kemi…

survejim - mbikqyrje
deklaratë - shpallje
diskutim - fjalim, bisedë
Uikend - fundjavë
tavolinë - tryezë
startim - fillim
rurale - fshatare
inter-urban - ndër-qytetas
internacional - ndërkombëtar
gratis - falas
elektoral - zgjedhor
bipartizan - dypartiak
multilateral - shumëpalësh
maxhorancë - shumicë
human - njeri
Download - shkarkim
guida - drejtimi
webpage - faqe rrjeti
Jastik - nenkrese
BANKROT----------------------------falimentim, dështim,
BAZIK-------------------------------- -themelor,. thelbësor, qenësor,
BISEDOJ----------------------------- flas,
BRIFING----------------------------- mbledhje, takim, tubim
DEMOLIM----------------------------rrënim, shkatërrim,
DISLOKOI----------------------------zhvendos
DISPONOJ--------------------------- zotëroj, kam etj.
DIVORC-------------------------- -----ndarje, shkëputje e kurorës
DONATOR-I---------------------------Dhurues-i
DRAFT------------------------------ ----projekt, plan, skicë
EDICION--------------------------------program, lajme
EKUILIBER----------------------------baraspeshë,drejtpërdrejtë
EKUIVALENT------------------------i barazvlefshëm
EKZAKTËSI---------------------------saktësi,përpikëri
EMERGJENCË---------------------- krizë, rast kritik
ESENCIAL-----------------------------kryesor, thelbësor, themelor,
EVIDENTOJ ( evidencoj )------------regjistroj, shënoj
FLUKS-------------------------------------valë, lëvizje
FRAKTURË----------------------------- thyerje
FREKUENTOJ--------------------------vijoj, ndjek
HEZITOJ----------------------------------ngurroj,ngurrohet,
IMPENDIM-------------------------------angazhim, zotim,
IMPLEMENTIM------------------------realizim, përmbushje, sendërtim,
INICOJ-------------------------------------filloj
INKURSION------------------------------dyndje, mësymje
INTERFEROJ-----------------------------Ndërhyj
KOEGZISTENCË------------------------bashkëjetesë
KOLLAPS----------------------------------rrënim, shkatërrim, krizë
KOMPORTIM------------------------- --sjellje, qëndrim
KONCENSUS----------------------------Marrëveshje
KONFRONTIM---------------------------ballafaqim, mosmarrëveshje,
KONFUZE---------------------------------e ngatërruar
KONSEKUENCA------------------------pasoja rrjedhime
KONTO--------------------------------------llogari ( rrjedhëse),
KONVERZACION------------ -----------bisedë,
KOORDINIM------------------ ------------bashkëpunim, bashkërenditje
KOSTITUCIONALE---------------------Kushtetuese
KREDIBILITET------------------------- Besueshmëri
LIDER------------------------------------- --udhëheqës,
LICENCË-----------------------------------leje, lejim, patentë
LIDERSHIP------------------------------- Udhëheqësi
MENAXHER------------------------------drejtues, përgjegjës, udhëheqës
MONITORIM------------------------------mbikëqyrje, kontrollim,
MULTIETNIK-----------------------------shumë kombesh,
NEVOJ---------------------------------------mbëhi
PARLAMENT------------------------------Kuvend
MENAXHIM--------------------------------Qeveris, udhëheqje,
PERMANENT------------------------------ i përhershëm
PLIN------------------------------------------- gas,
PREFEKSIONOJ--------------------------përsos, kryej,
PRESIDENT--------------------------------Kryetar
PRONONCOHEM------------------------ deklaroj, shpreh mendimin,
PRONONCOHEM-------------------------paraqitem, shprehem,
PROSPERITET-----------------------------Mbarësi
REKOMANDOJ-----------------------------porosit, porosisë,
RURALE----------------- ----------------------fshatar
SOLUCION------------------------------------zgjidhje
STAF---------------------------------------------udhëheqje, drejtori, organ udhëheqës
STRIKT------------------------------------------i rreptë
SUPIZË-----------------------------------------e papritur
TENDER---------------------------------------ofertë
TRAJN IM------------------------------------- aftësim, stërvitje, ushtrim
TRANSPARENCË---------------------------tejdukshmëri
VALID-------------------------------------------i vlefshëm, ligjor
AMBIENT----------------------------mjedis,
APLIKACION-----------------------lutje, kërkesë
APLIKANT ------------------------- kandidat, lutës, konkurrues
APLIKOJ----------------------------- paraqes lutje, kërkoj, konkurroj,
ASISTENCË------------------------ -ndihmë,
ASISTOJ ----------------------------- marrë pjesë, jam i pranishëm,
AKS-------------------------------------vij(rrugore), bosht rrugor,

facebook = faqe e bukur

Shiqo, shiqoni - shiko, shikoni ( kjo fjale nuk ekziston ne asnje fjalore te gjuhes shqipe, dhe me e keqja eshte se e perdorin shume prej "intelektualeve" tane!)

shiqo mire esht prap por kur thoni kqyrrni esht cesht

Fjala e duhur shqip Fjala e huazuar Fjala burimore
në përdorim e huazuar
Burime/Pasuri njërëzore Resurse humane Human resources

Dërgesat monetare Remitanca Remittances
të emigrantëve

Ekonomikë Ekonomiks Economics

Këshilli drejtues Bordi i menaxhmentit Management board

Kushtet e dhënies Termat e referencës Terms of reference
së kontratës/punësimit

Konkurrim Aplikim Apply/Application

Lakorja Kurba Curve

Para e gatshme/Arka Kesh Cash

Pasuri/Mjete Asete Assets

Rendiment/Rezultat Performancë/Autput Performance/Output

Shoqatë Afariste Asociacion i Biznesit Business Association

Vendosje/Përndarje Alokim Allocation

Veprimtari Aktivitet Activity

Termi i huazuar Kuptimi në shqip dhe Burimi i huazimit në anglisht
përdorimi i standardizuar
Brain drain/gain Shterrja/përfitimi i trurit Brain drain/gain
ose kthimi i mençurisë

Staf Personel/Kuadër njerëzor Staff/ing

Staf miting Mbledhja/kuvendi e/i personelit Staff meeting

Piku Kulminacioni/maksimumi/ Peak
pika më e lartë

Ekuitet Pjesëmarrje në aksione/ Equity
kapitalin aksionar

Ueb sajt Faqe interneti Web site

angazhim-zotim,
divergjence-mosmarrevshje
aprovoj-miratoj
aplikoj-zbatoj
ekzagjeroj-teproj
adapt-i pershtatshem
abstenim-te stepurit
adrese- drejtim
delegacion-dergate

Fjalen "Kuzhine" e kan marr italianet (dhe te tjeret) nga shqipja, dhe nuk eshte e mundur qe te kemi marr ne nga ata kete fjale, pasi qe ne gjuhet e tyre nuk spjegohet dot domethenje e kesaj fjale, kurse ne shqip po.

Sepse :

Cucina (ita.), Cuisine (fra.), Küche (gjer.), Kuhina (ser.) quhet vendi Ku Zinë qe e themi ne sot ne nje forme pake me ndryshe Kuzhinë.

Pra vendi apo dhoma Ku Rrin, dhoma Ku Flen, dhoma Ku Punon, dhoma Ku Zin, dhoma Ku Han, dhoma Ku bene kete e dhoma Ku bene ate.

Pastaj kemi fjalen Figurë qe e kan huazuar te gjith nga Shqipja. Sepse FI i thone ne gegerisht Gacës se shymure dhe Gurë (i thone gurit), pra me ate kuptimin te vizatosh me FI ne GURE.

Fjala Gaide (instrument) eshte po ashtu e huazuar nga Shqipja, sepse ne gegerisht nje gjëje qe eshte shume interesant e qe eshte diçka karakteristike i thone Kaide, pra ky lloj instrumenti eshte shume interesat, eshte Kaide.

Fjala Kapito eshte po ashtu e huazuar nga shqipja, sepse Kap (get ne anglisht), kapitoj, kaptoj, kuptoj, a po ta kap .

Fjala ***** eshte po ashtu e huazuar nga shqipja, sepse ne frangjisht lexohet idijo dhe do te thot i padijshem, pra i di jo, jo i dijshem.

Fjala Animal po ashtu vjen nga Shqipja, a-ni-mal, ne gegnisht thuhet ā = është (p.sh. ā i madh = eshte i madh, ā i menqum = eshte i menqur, ā shkue, ā kanë, ā rrite ose kush ā ky ktu = kush eshte ky ketu, kush ā kanë sot = kush ka qene sot kush ā me ty = kush eshte me ty etj.), pra animal = ā ne mal (eshte ne mal).

Fjala Autokton vjen po ashtu nga Shqipja, u + tok + ton , ne gegnisht thuhet U = Unë, pra u + n’tok(ë) + ton(ë) = Unë në tokën tonë.

Fjala Dinar apo Denar eshte poashtu nga Shqipja qe do te thot Dhën Ar, Arë per te Dhën e jo per stolisje. Kurse Shkronja DH ndryshohet nga te tjeret ne D.

Fjala Arian (raca e bardh) vjen nga Shqipja, Ar + ian = Arë + jan, pra jan te arte apo jan njerz me floke te arte (te verdha) ose jan njerz me ngjyre te arte (te verdh, te bardh).

Fustan vjen po ashtu nga shqipja, fus + tan, fus tan trupin ne te, pra nje pelhure qe fut tere trupin ne te. Me vone vijne Fustanellat qe do te thot fustanell = fustan i vogel.

Lingua eshte nga Shqipja, lin + gua, lin(d) + gu(h)a, gjuha e lindur.

Lagun vjen nga Shqipja, lágun ose lagur, pra nje vend qe laget nga uji, uji i detit ne kete rast.

Periode vjen nga shqipja, per + i + ode, per + i + udhe, ne gegnisht numri një thuhet edhe vetem i ( pur i njéri = per nje njeri, per i popull = per nje popull), pra fjala periode = per i udhe = per nje udhe.

Region vjen nga shqipja, fjala Regjë ka kuptimin e pastrimit apo perpunimit, p.sh. me regjë konopin (kanabisin) te pastrosh apo te perpunosh kanabisin per litar, pra regj + ion = regj + jon do te thot vendi i pastruar apo i perpunuar i jonë.

Terror vjen nga Shqipja, therrur, me therrë derrin apo qingjin, qe ka ndryshuar pak nga domethenja dhe ka tash kuptimin Terror = “kasaphane”. (megjithse nuk e paska ndryshuar edhe aq shume kuptimin)

Treasure, tesoro vjen nga shqipja, Thesar, thes me arë.

Tradition vjen nga shqipja, Traditë, t’rodit, të rodit, te fisit, ku argumentohet ne nje far menyre qe sllavet e kan marr fjalen Rod nga shqiptaret qysh ne arrdhjen e tyre ne Europe, pra shume heret.

Tragedia, Tragödie vjen nga Shqipja, trag + e + di, trag e di, e dijë tragun e ketij rrefimi a ku ta di une.

Traitor vjen nga shqipja, trathtar, tradhtar ku vet fjala tradhtar eshte nga fjala tradh, tredh, me tredh (p.sh. a e pe çka i bani atina, e ka tredh = a e shikove se çka i beri atije, e ka tredhur = e ka tradhtuar), ketu eshte shkronja DH te cilen shume popuj nuk munden ta theksojn si p.sh. Latinet.

Track vjen nga shqipja, trakë, trakat ne fabrika qe vjen nga fjala e vjeter shqipe trag (gjurmë).

Truble vjen nga shqipja, trubull, tru + bull, trurin si bull, pra i rende nga mendja (keshtu ka qene burimi i fjales) ndersa me vone perdoret kjo fjale p.sh. per ujin e trubullt.

Value vjen nga shqipja, vlerë, vyer, gjerat qe vyejn, vlejn.

Vampir vjen nga shqipja, Vam + pir, Dham pir(s), pra nga fjala Dham per arsye te dhembeve te medhenje dhe pirë per arsye te pirjes se gjakut, ku shkronjen DH nuk munden ta theksojne shume popuj, keshtu qe Dhampir ndryshon ne Vampir dhe thuhet gabimisht se vjen nga Rumania. Edhe sot Shqiptaret e vjeter qe nuk kann pare filma me Vampia ne televizor dhe nuk kan pesuar kete asimilim te vogel ne kete fjale, thone Dhampir (ne Kosove thuhet Dhompir) e jo Vampir.

Zeal, zealous vjen nga shqipja, zell, i zellshem, ku nga fjala zell rrjedh fjala ziell (zhgedha e kafsheve per te terhequr karrocen) pra zell = pune, njeri i zellshem = njeri punetore apo njeri qe punon shume.

Feniker, Fenici, Phönizier vjen nga shqipja, fé-nik = njeri religjioz, fenik, fetar, si p.sh. Aziatik = njeri nga Azia etj.

Profet vjen nga Shqipja, pro + fét, per fét, per religjionet, njeriu qe eshte per religjionet.

Te shikojm edhe kete fjale qe te kuptojme kohen e vjeter te burimit te tyre, menyren primitive se si jan krijuar keto fjale para mijra viteve.
P.sh. fjala Urdhër qe krijohet nga dy fjali shqipe Urë dhe Dhër, shikoni primitivitetin e krijimit te kesaj fjale para mijra mijra viteve. Urë dhër ne kuptim qe te ipen Ura apo te krijohen Ura ne mes te njerzve, pra urat qe ipen apo krijohen ne mes te Mbretit dhe atyre ne luft, kontakti qe behet sikur te kete ura ne mes tyre, Urat qe krijohen per te mar komanden etj.

Fjale Latine, Greke, Sllave e Turke ???
Faktet po flasin pak ma ndryshe ama, dhe po shihet shumë kjart se kush ka marr fjale me teper nga kush. Dua te them qe te tjeret kan marr shumë me tepër fjale nga ne sesa ne nga ata.

Fjala Vajze eshte 100 % fjale Shqipe, dhe vjen nga fjala vaj (pikellim). Siç e dijme te gjith, ne kohet me te lashta se sot (dikund edhe sot), gjithmone kann qene Vajzat te pa deshirueshme, ne rast lindje te nje vajze ka rene e gjith familja ne VAJ (pikellim, merzi), kan mbajte zi se ka lind Vaj-z, ose per arsye qe kur te rritet duhet dhene dikujt, pra largohet nga ajo shtepi.

Fjala Djale vjen nga fjala Diell (drita e diellit, gjallerimi, vazhdimi i jetes ne ate shtepi etj.). Po ashtu ne anglisht dhe gjermanisht fjalet e tyre per Djale vijne nga fjalet e tyre per Diell, si p.sh. (gjer.) Sohn eshte Djale kurse Sonne eshte Diell, ne (ang.) Son eshte Djale kurse Sun eshte Diell.

"Cka te lindi gruaja ? - Me lindi Vaj-z (pikllim, merzi, mungese) e jo Djal (drite, diell, gjallerim, vazhdim i jetes ne ate shtepi etj." ky ka qene mentaliteti i asaj kohe, pasi qe djemt kan qene edhe luftetare, kurse Vajzat leje qe nuk kan mundur te luftojne si djemt por kan qene edhe barre e shtepise ne rast sulmi nga dikush.

Duhet te mirret gjithmone parasyshe vjetersia e fjaleve dhe emrave, pra eshte burimi apo krijimi i fjaleve dhe emrave primitiv, qe ka ndodhe para mijra mijra viteve. Duhet te mirren parasyshe edhe ndryshimet e vogla por edhe te medha qe kan pesuar fjalet dhe emrat gjat kesaj kohe mijra vjeqare.



Burimi i dy postimeve "te sotme" eshte nga: //Rilind's//