Ahmet ZOGU Mbreti dhe krijuesi i vertet i shtetit Shqiptar

ARKIVA BRITANIKE, Ballit Kombëtar: Ahmet Zogu,
Shtetet fqinjë nuk neglizhuan të përdornin
këta elementë për të çuar përpara ambiciet a tyre politike në Shqipëri.
Kështu, pavarësisht përpjekjeve të fuqishme të patriotëve shqiptarë për
konsolidimin e shtetit të pavarur dhe përshpejtimin e zhvillimit
kombëtar, planet e tyre nuk mundën të zbatoheshin për shkak të
intrigave të shteteve fqinjë me të cilët u përballën në çdo hap. Jo
vetëm Italia fashiste e shikonte Shqipërinë si një pre të lehtë gjatë
periudhës së ambicieve perandorake të Italisë, por edhe qeveritë
maniake të Beogradit, me ëndrrën e tyre ekstravagante për një hegjemoni
jugosllave në Ballkan, nuk ishin të kënaqura vetëm me zotërimin e tyre
të afro një milionë shqiptarëve, por e konsideronin pjesën tjetër të
vendit, që ndërkohë ishte themeluar si shtet i pavarur, si tokën e
premtuar.
Për të gjitha këto arsye, në sajë të
kombinimit të zgjuar të intrigave ndërkombëtare, kreu i reaksionarëve,
Ahmet Zogu, i cili kishte shkuar për të gjetur strehim në Beograd, u
vendos si monark absolut i vendit me ndihmën e fuqisë së shteteve
fqinjë. Institucionet demokratike, në kuptimin e plotë të fjalës, u
eleminuan dhe për 14 vjet me radhë populli ynë jetoi nën një regjim
terrori. Një numër i madh bashkëpatriotësh mërguan ose u burgosën.
Më vonë, Shqipëria u bë shtet i pavarur dhe
vend anëtar i Lidhjes së Kombeve. Për të justifikuar në sytë e
opinionit ndërkombëtar këtë ndërhyrje brutale të jashtme në punët tona
të brendshme, këtë cenim të vendit tonë nga forcat e shteteve fqinjë,
një përligjje e këtyre akteve nuk ishte e vështirë të argumentohej në
atë kohë: Qeveria demokratike e Fan Nolit akuzohej për metoda
diktatoriale dhe intelektualët shqiptarë që e përkrahnin atë besohej se
kishin prirje bolshevike, sidomos pasi ata ishin shprehur për
realizimin e reformës sociale dhe agrare brenda vendit.
Shitja nga Zogu
Ky pretekst ishte shumë qesharak pasi
elementët komunistë në Shqipëri mund të numëroheshin me gishta. Kjo
goditje e rëndë ndaj pavarësisë kombëtare u krye nën hundën e Lidhjes
së Kombeve dhe të Britanisë së Madhe që mbajti qëndrim indiferent;
madje e aprovoi me pretendimin se është në interes të rendit dhe paqes
në Ballkan.
Qeveria e Beogradit, që më shumë se çdo fqinj tjetër
kishte ndihmuar në vendosjen e regjimit të Zogut, politikisht u
mashtrua për përmbushjen e ëndrrës së saj për kthimin e vendit tonë në
një lloj province jugosllave. Në vend të vasalit të tij, Zogu, për
shkak edhe të urrejtjes nga populli dhe sidomos nga rinia intelektuale
e vendit, u detyrua nga lëvizja e parë kombëtare kundër tij që të
kërkonte vendosjen e tij nën mbrojtjen e Musolinit, të cilin Zogu e
shihte si një padron më premtues dhe me të sigurt se padroni i vjetër
Pashiç.
Kështu Shqipëria u bë një trampoline e Italisë
fashiste në Ballkan. Në saj të ndihmesës efikase të Romës, Zogu sundoi
vendin dhe shtypi kryengritjet e vazhdueshme gjatë 15 viteve të
mbretërimit të tij. Patriotët shqiptarë nuk kishin asnjë dyshim në
qëllimet imperialiste të Italisë fashiste që mbajti në këmbë regjimin e
Zogut kundër vullnetit kombëtar. Kjo është arsyeja përse pushtimi i
Shqipërisë së vogël nga "aleati ynë" më 7 prill 1939 nuk ishte diçka e
papritur. E kishim pritur këtë fatkeqësi për shumë kohë dhe kishim bërë
gjithçka ishte e mundur për ta parandaluar si përmes propagandës për
jashtë vendit, ashtu edhe nëpërmjet rebelimeve brenda vendit.
Pushtimi italian
Megjithëse goditja e befasishme e 7 prillit
ishte shumë e fuqishme, kjo nuk i ligështoi patriotët shqiptarë. Ata
gjithmonë mbanin të pashuar shpresën për të ardhmen e vendit të tyre,
veçanërisht në ditët e errëta të viteve '40. Që prej fillimit të
pushtimit italian, patriotët filluan të krijonin grupet e bashkimit
kombëtar përballë terrorit të pushtimit fashist. Një organizate e
fshehtë kombëtare ishte formuar pothuajse plotësisht deri në vjeshtë të
vitit 1939.
Qindra prej shokëve tanë ishin arrestuar,
burgosur apo syrgjynosur në mërgim, sidomos në vitin 1940, gjatë luftës
italo- greke. Grupet tona kombëtare ishin tashmë të gatshme për të
goditur më së shumti forcat italiane në prapavijë ndërsa tërhiqeshin
përballë ushtrisë greke. Fatkeqësisht, qeveritë e Athinës e hodhën
poshtë propozimin tonë për njohjen e pavarësisë dhe kufijve shqiptarë
të vitit 1913. I njëjti propozim i është bërë nga ana jonë ministrit të
Britanisë së Madhe në Beograd, por pa rezultat. Deklarimi i pavend i
gjeneralit Metaksa se Korça dhe Gjirokastra do të konsideroheshin
tërësisht si qytete të Greqisë shkaktoi zhgënjim të hidhur dhe zemërim
të papërmbajtur në gjirin e patriotëve shqiptarë; ne ishim të
përgatitur t'i konsideronim grekët si viktima të një padrejtësie të
përbashkët dhe ishim gati te hidheshim ne lufte kundër armikut tonë të
përbashkët.
Pavarësisht ambicieve imperialiste të fqinjëve
tanë dhe pavarësisht masave të egra të milicisë italiane, organizata
kombëtare bëri gjithçka ishte në dorë të saj për të sabotuar fashizmin
që, me anë të forcës apo intrigave, synonte t'i kthente shqiptarët në
trupa mercenare brenda ushtrisë italiane dhe t'i përdorte në luftën
kundër Greqisë. Kjo është arsyeja përse më shumë se 5000 shqiptarë u
internuan gjatë kësaj kohe në Itali, pa përmendur këtu çarmatimin e
forcave shqiptare dhe dërgimin e tyre në kampet e përqendrimit në
Shijak. Një qëndrim i ngjashëm u mbajt nga patriotët shqiptarë kur
forcat e boshtit (aksit) pushtuan Jugosllavinë, pavarësisht aspiratave
tona të drejta kombëtare për Kosovën, ku jetojnë afro një milionë
shqiptarë. Me këtë ne u dëshmuam fqinjëve tanë, pavarësisht përplasjeve
me ta dhe padrejtësive të panumërta qe kishin kryer në kurrizin tonë,
një dinjitet kombëtar po aq sa "vetëdija ballkanase" që në vetvete nuk
na lejonte të bëheshim vegël e fashizmit, qe synonte të sundonte
gadishullin e Ballkanit.
Që prej fillimit të pushtimit nga Italia
fashiste, qëllimi kryesor i organizatës sonë ishte përfshirja e të
gjithë lëvizjes kombëtare antifashiste në një front të vetëm luftarak.
Fatkeqësisht, programi ynë, që i përgjigjej interesit dhe aspiratave të
vërteta të popullit shqiptar, u përball me kundërshtimin e grupeve me
prirje marksiste. Këta të fundit, jo vetëm që i lejuan vetes të ruanin
një identitet politik individual, por u vetëdeklaruan hapur kundër të
gjitha veprimeve kundër imperializmit fashist. Ata këmbëngulën që të
konsideronin si tërësisht të pavlefshme të gjithë sakrificën kombëtare
për këtë qëllim. Ata deklaruan qartë se asnjëherë nuk do të ishin
dakord të shkatërronin popullin për atë që ata e quajtën "vetëm për
interesin e Britanisë imperialiste".
Po këto grupime marksiste, që nga viti 1939
deri në vitin 1940 mbajtën një qëndrim të heshtur dhe paqësor në një
kohë kur nacionalistët dergjeshin nga njëri burg në tjetrin dhe kur
vendi prej dy vjetësh rënkonte nën zgjedhën fashiste, krejtësisht
papritur në fund të verës së vitit 1941 u bënë pjesëmarrës të flaktë në
luftë. Tani ata na propozuan që menjëherë t'i bashkoheshim një
rezistence kundër forcave të boshtit dhe jepnim ndihmesën tonë në atë
që tashmë ata e quanin "kauza e drejtë e Aleatëve dhe jo më "interes i
vetëm i perandorisë britanike". Kjo kthesë e menjëhershme ishte aq e
papritur dhe radikale që na krijoi bindjen e palëkundur se shtysa e
vetme për këtë metamorfozë ishte hyrja e Rusisë Sovjetike në luftë.
Materiali është marrë nga arkivat britanike.
Në to gjenden dokumente që oficerët anglezë morën me vete pas largimit
nga Shqipërinë me përfundimin e Luftës së Dytë Botërore.