Sekretet e Pyjeve fosile te Antarktides

Kjo mund te jete e veshtire te besohet, por Antarktida ka qene e mbuluar me pyje te tmerrshem. Njeqind milion vjet me pare, Toka ishte nen kthetrat e nje efekti sere ekstreme. Akullnajat e poleve ishin te gjitha te shkrira, ne jug pyjet banoheshin nga dinosauret qe e kishin si vendin e tyre.

Ekosistemet ne Antarktide ishin pershtatur per muajt e dimrit te gjate te erresires qe ekzistonte ne pole, dhe ishin me te vertete te cuditshem.

Por nese ngrohja globale do vazhdonte pa u ulur, a mund qe keto pyje te lashte do ishin dhe sot e kesaj dite ne te tilla e permasa?

Nje nga njerezit e pare qe zbuloi provat e para per nje Antarktide te gjelber ishte eksploreruesi, Robert Falcon Scott. Ai arriti ne Polin e Jugut ne vitin 1912,dhe zbuloi bimet fosile ne Glacier Beardmore ne -82 grade ne jug.

Pesha e madhe e ketyre mostrave mund te kete qene nje faktor ne deshtimin e tij te parakohshem. Megjithate, zbulimet e tij te ketyre fosileve gjithashtu hapi nje dritare krejt te re per te kaluaren sub-tropikale te Antarktida's.

Profesor Jane Francis i Universitetit te Leeds eshte nje studiues strikt e kembngules i cili ka ndjekur hapat e Scott's. Ai ka shpenzuar 10 sezone ne hapsirat e Antarktides per mbledhjen e bimeve fosile dhe mori medaljen ''Polar'' nga Mbreteresha ne vitin 2002.

"Une ende vazhdoj te kem idene se Antarktida ishte absolutisht e pyllezuar", tha ai per BBC. "Ne kemi marre per te sakte idene se Antarktida ka qene gjithmone nje shkretetire e ngrire, por e kunderta ka ekzistuar, akujt u shfaqen relativisht vone ne historine gjeologjike."

Nje nga zbulimet me te mahnitshme te fosileve deri me sot eshte bere ne Malet Transantarctic, jo larg nga ku Scott arriti me ekspediten e vet.

"Ne ishim ne lartesine e majave te akullta, kur kemi gjetur nje shtrese sedimentare te mbushur plot me fosile torfe te bute."Keto fosile provuan se jane mbetjet e shkurreve te ahut. Vetem gjate 3- 5 milion vjet te shkuara, ahishtet ishin disa nga bimet e fundit qe kane jetuar ne kontinent para ngrirjes se thelle totale.


Unaza ne dru fosile (Jane Francis)
Unaza vjetore ne drurin fosile tregojne jeten subtropikale te fundit ne Antarktide
Sidoqofte, fosilet e tjera tregojne se pyjet subtropikale me te vertete kane ekzistuar ne Antarktide gjate koheve edhe me te hereshme. Keto pyje kane ekzistuar edhe gjate "jetes se dinosaureve" kur niveli shume i larte i CO2 shkaktoi nje faze te re ne ngrohjen globale ekstreme.

"Rreth 100 milion vjet me pare dhe Antarktida ka qene e mbuluar me nje brez pyjore te ngjashme me ato qe ekzistojne sot ne Zelanden e Re," tha Dr. Vanessa Bowman i cila punon me Francis ne Universitetin e Leeds.

"Ne zakonisht gjejne fosile gjate germimeve qe duhet te kene ardhur nga peme te medha.

"Profesor Francis ka bere lustrim ne trungjet e pemeve fosile ne feta te holla per te zbuluar "unazat vjetore" ne dru. Studimi i ketyre unaza ne peme hedh drite mbi klimen e lashte.

Sekretet Dark(te erresires)
Ndoshta funksioni i veshtire dhe me enigmatik i pyjeve polare ishte pershtatja e tyre me "regjimin e drites" se Antarktides. Prane poleve, nata mbreteron gjithe dimrin e gjate, ndersa ne vere, dielli shkelqen edhe ne mesnate.

Profesor David Beerling i Universitetit te Sheffield, dhe autor i Emerald Planet, shpjegoi sfiden, qe pemet ne Antarktide duhet te kene hasur ne kete mjedis te pazakonte: "Gjate periudhave te gjata te erresires se dimrit te ngrohte, pemet konsumojne rezerva ushqimore," tha ai.

Dhe ne qofte se kjo vazhdon per nje kohe te gjate, ata do te "vdesin nga uria".

Per te kuptuar se si pemet per te mbijetuar kunder kesaj kontradikte, Profesor Beerling ka hetuar llojet e bimeve qe dikur u rriten ne Antarktide. Ketu perfshihen disa peme si xhinko, nje fosil i gjalle.


Eksperimentet tregojne se si xhinko ka mbijetuar ne natet polare

"Ajo qe ne beme ishte rritja e fidaneve te ketyre pemeve ne blacked-sera, ku ne mund te simulojne kushtet e drites se Antarktides gjate atyre miliona vjeteve te para, i tha ai BBC. "Ne gjithashtu kemi ngritur temperaturat dhe perqendrimine CO2 qe te arrije ne ato parametra te lashtesise."

Eksperimentet i tij tregoi se pemet mund te perballonin dhe zhvilloheshin shume mire me mjedisin e cuditshme. Edhe pse ato kane perdorur rezerva ushqimore te dimrit, bimet kane kryer procesin e fotosintezes gjate gjithe 24 oreshit ne ditet e veres.

Ne fakt problemi kryesor duket te kete qene se pemet gjate nje ndricimi 24 oresh per 6 muaj mund te ndalnin rritjen.

"Ne kemi gjetur se pemet gjate sezonit veror 6 mujor kane bere ushqim rezerve aq shume ... sa fotosinteza ka shkaktuar perfundimisht nje ngadalsim," shpjegon profesor Beerling. "Si rezultat i kesaj ata nuk mund ta kene perfituar plotesisht veren e nxehte e te gjate per fotosinteze".

Dinosauret ne erresireMegjithate, kjo nuk ishte vetem per pemet qe kishin gjetur menyra per te perballuar kushtet e pazakonte polare. Zbulimet fosile tregojne se dinosauret barngrenes kane mbijetuar edhe ata ne te tilla kushte..

Profesori Thomas Rich i Muzeut Victoria, Australia,eshte me nje fame boterore,si gjuetar dinosauri dhe pergjegjes per gjetjen e disa dinozaure polare.

Gjate 20 viteve te fundit, ai ka zbuluar fosilin meticulously ne Australine jugore. Ky rajon ishte pozicionuar ne brigjet lindore te Antarktides, 100 milion vjet me pare. Ngrohja globale mund te sinjalizoje nje te ardhme me te gjelber per Antarktiden

Ngrihet nje pyetje interesante: kush i beri dinozauret e Antarktides te migrojne gjate dimrit, apo ata i jane pershtatur per te jetuar ne pyjet e erret te nates polare?

Profesor Rich mendon se e di pergjigjen: "Skeleti i plote i dinosaureve qe ne kami gjetur eshte Leaellynasaura. Cfare eshte me te vertete e pazakonte per kete kafke moster. Ai tregon se kafsha kishte lobet optike te zgjeruar," shpjegoi ai

Kjo sugjeron se dinozauret polare mund te kene poseduar "vizion te nates 'akute dhe ishin te pershtatshme per erresiren e zgjatur te dimrit.

"Sikur te shihnim nje dinosaur te tipit Leaellynasaura ne do ishim konfuze dhe do na dukej sikur do shihnim nje kangur te vogel," verejti Profesor Rich.

"Ai do na dukej i mbeshtetur me gjymtyret e prapme te medha dhe nje bisht te gjate. "Megjithate, ky do te ishte edhe nje kercenim per shkak se dhembet e tij tregojne se ai ushqehet ekskluzivisht me bime

''Esmerald'' ne Antarktide

Gjate vizites ne djerrina te ngrira te Antarktides sot, eshte e veshtire te besohet se brezat pyjor te mbushur nga dinosauret e vegjel,te kene lulezuar ndonjehere ku gjethet e ketyre pemeve gjenden sot 3 km nen akullin e trashe.
Megjithate, te dhenat gjeologjike ofron deshmi te pakundershtueshme se luhatjet dramatike klimatike kane ndodhur gjate gjithe historise se planetit tone.

Ne te vertete, gjate 50 viteve te fundit ne Antarktide ka pasur nje ngrohje prej 2.8C,temp. qe eshte shume alarmante, sepse eshte nje ndryshim me shpejt se cdo pjese tjeter te botes.


Ngrohja globale mund te sinjalizoje nje te ardhme me te gjelber per Antarktiden.
Pra, ne qofte se kjo ngrohje do te vazhdoje pa u ngadalesuar, mund qe nje Esmerald Antarctidas te rilind?

"Dhe kjo eshte plotesisht e mundur," tha Profesor Francis. "Ai supozon se speciet bimore e shtazore, jane ne gjendje te emigrojne neper Oqeanin Jugor nga vende si Amerika e Jugut apo Australia," tha ai info albania