Të drejtat e të rinjve (mos) zbatimi i tyre në praktikë

Të drejtat e të rinjve (mos) zbatimi i tyre në praktikë
Të drejtat e të rinjve dhe qasja e tyre në vendimmarrje në të gjitha shtetet demokratike është e rregulluar, e mbrojtur dhe e sigurohet zbatueshmëria e sajë me ligj.
Duke marrë parasysh që rinia në cdo vend është katalizator I zhvillimeve politike në të gjitha sferat shoqërore, kuptojmë që zbatimi I ligjit në praktikë duhet të jetë I pacenueshëm pa mangësi dhe me saktësi sa më të madhe. Cënueshmëria e këtij ligji përbën një rrezik permanent në dobi të zhvillimeve negative që dëmtojnë shoqërinë.
Duke parë që shumica e shteteve në botë veprojnë me ligj në mbrojtje dhe zhvillim të kësaj shtrese në stratifikimin shoqëror, shohim që zbatueshmëria e këtyre neneve është me rëndësi kruciale dhe se prekja nga elementet negative sanksionohet.
Shohim që edhe Republika e Kosovës ka të aprovuar ligjin për rininë. Por san ë fakt po zbatohet në praktikë? S po përfitojnë të rinjët nga ky ligj?
Në vendin tonë të drejtat e të rinjve dhe fuqizimi i pjesëmarrjes së tyre në procesin e vendim marrjes janë të rregulluara po aprovuara juridikisht apo ligjërisht në kuvendin e Republikës së Kosovës në vitin 2009. Por nga ky legalizim I të drejtave të të rinjve e deri më sot a kemi zbatueshmëri në praktikë dhe mbrojtje?

Duke marr parasysh këtë aprovim nga organi me I lart shtetëror që është obligim për pushtetin ekzekutiv ta implementojë ne vërejmë mungesë në këtë drejtim sidomos në disa dispozita përkatëse. Mungesa e përkushtimit të pushtetit ekzekutiv, mos serioziteti në punë sjell deri tek kjo gjë e cila e dëmton rininë.
Cilët janë indikatorët që paraqesin (mos) përputhshmërinë e ligjit me gjendjen aktuale në shoqërinë përkatësisht rininë tonë
Kemi disa indikator apo faktor të cilët luajnë rolet e tyre kyqe në aspektin e vënjës në pah të diversitetit mes ligjit dhe gjendjes aktuale.
Një ndër faktorët kryesor ështe analfabetizmi, -pse? Mos krijimi I programeve, rrepsektivisht mos implementimi (i tërësishëm) i atyre pak programeve që do të ndikonte në zhdukjen e analfabetizmit. Duke punuar në këtë drejtim do të mundësohej shtresës së tillë të vetëdijesoheshin dhe ti kuptojnë të drejtat e dhe rëndësinë e tyre. Ndër pjesët e shoqërisë që vuajnë në këtë aspekt janë pakicat(romë, ashkali, egjiptas) dhe rinia e cila jeton në vende të skajshme apo rurale, në të cilat vende nuk ka mundësi shkollimi as për nga kuadri arsimor e as nga objektet shkollore.
Problemi tjetër është punësimi në moshë të re, -pse? Sepse një ri detyrohet që të punësohet në moshë të re si derivate I kushteve të rënda sociale. Puna e tij ka rol vendimtar në jetesën e anëtarëve të familjes. Me këtë rast ai është I distancuar me padëshirën e tij nga institucionet shkollore arsimore nga të cilat merr dije dhe me këtë rast edhe nuk është I vetëdijshëm për të drejtën e tij. Këto kushte I imponohen nga pushteti në mënyrë zingjirore por edhe direkte.

Por edhe pse janë bërë disa zhvillime në krijimin dhe aprovimin e ligjit për fuqizimin e të drejtave të të rinjve në procesin e vendim marrjes, gjejmë moszbatim të disa dispozitave konkrete siq janë: dispozita për zhvillim, miratim dhe zbatim të programeve rinore, dispozita për mbështeten e programeve për zhvillim dhe ngritje të kapaciteteve në sektorin e rinisë dhe shumë dispozita dhe raste të tjera.
Por një problem të cilin e shohim që ka filluar të zgjerohet brenda shoqërisë sonë është që edhe te rinjve të cilët kanë përfunduar shkollimin e sidomos atyre me arsimim universitar dhe pasuniversitar I janë mohuar të drejtat e tyre. I është mohuar e drejta e tyre kryesore, pra nuk i sigurohet punësim në vendet adekuate ku ju takon. Kemi me mijra fakte, kemi shumë organizime të të rinjve të cilët protestojnë qoftë edhe me aksione simbolike dhe tregojnë që shumica prej tyre pas studimeve mbesin të papunë dhe u mohohen të drejtat e tyre legjitime të grantuara dhe të aprovuara nga udhëheqëist e pushtetit.
Nepotizmi brenda sistemit udhëheqës të pushtetit është një ndër indikatorë kryesor që të rinjëve ua cënon ose u pamundëson qasjen apo inkuadrimin në vended hapsira adekuatë të punës që ju takon, gjië e cial sjell edhe shkelje të të drejtave të tyre.
Duke pasur ligj të aprovuar për të drejta dhe në anën tjeter mos rrespektim të tyre nga organet ekzekutive e për më tepër edhe mos sanksionim në këtë lëmi, në faktë shohim apo kemi vetëm shkelje të pushtetit dhe shkelje të të drejtave njërzore.
Në këtë shkrim të shkurtër rreth kësaj teme u munduam të cekim disa problem që mundojnë shoqërinë e veqanërisht rinin tonë. Këto janë vetëm një minimum I problemve nga shum që posedon shoqëria jonë.
Duhet punë, përkushtim dhe rindërtim të një sistemi më efikas që të kemi sukses në imprementimin dhe mbrojtjen e cdo të drejteje.
Shkruajnë:
Armend Lokaj (Student në fakultetin juridik dhe anëtar I Klubit politki te Studentëve)


Durim Xhemajli (Student në fakultetin juridik dhe anëtar I Kshillit të Përgjithshëm të Klubit Politik të Studentëve)