Nje zvillim i ri ne teorine e evolucionit te gjitareve

Dinosaurët u zhduken për ti hapur rrugen lindjes se gjitarëve, dhe njerëzve. Të paktën kjo është ajo që shkencëtarët kanë qenë të mendimit për dekada të tëra. Por, një studim i ri tregon se së paku një grup i gjitarëve të lashtë tashmë ishin zhvilluar dhe kishin jetuar rreth 20 milion vjet më parë se dinosaurët të zhdukeshin nga Toka.

Analiza e dhëmbëve te disa gjitarëve të lashte tregon se ata ishin në gjendje për të marrë ushqim, për shkak se ata zbuluan një burim të ri ushqimit që të tjerët nuk ishin të afte ta konsumonin,sidomos dinozauret.

Disa nga gjitarët më të hershme të botës ishin multituberculatesit, një grup kafshësh të vogla rodentlike,që së pari u shfaqen në Tokë rreth 165 milionë vjet më parë.
Për 80 milionë vitet e ardhshme, ata qëndruan ashtu me trup të vogel, në dukje,por që zhvilloheshin ngadalë, ndërsa jetonin në një numër të kufizuar të habitateve.

Hulumtuesit dikur mendonin se kafshët gjitare janë krijuar me prapa nga dinosaurët, të cilat nuk i konkuruan ata në burimet e ushqimit…..

Të dhënat fosile tregojnë se pas ngjarjes se shuarjes masive te diversitetit te dinosaurve ketu e 65 milion vjet më parë,filloi dendesia dhe diversiteti ne rritje i gjitareve. Hulumtuesit konkludonin se gjitarët u shtuan ne numer dhe lloje per te kompesuar kete zhdukje te dinosaureve.

Për të testuar këtë teori, shkencëtarët kane studiuar nga afër një grup të veçantë gjitarësh të parakohshme(para zhdukjes se dinosaurve). Ata analizuan 48 grupet e dhëmbëve te fosilizuara nga multituberculatesit. Dhëmbët janë skanuar në një program kompjuterik, i cili ka analizuar kompleksitetin e tyre.



Nje kafke me dhembe nga gjitare te hershem Multituberculates


“Nëse shohim në kompleksitetin e dhëmbëve, ato na tregojnë informacion në lidhje me dietën,” thote studiuesi Gregory Wilson, i Universitetit të Uashingtonit, në një deklaratë. “Multituberculatesit duket që janë zhvilluar më shumë në dhëmbët e tyre mbrapa, dhe dhëmbet në pjesën e përparme ishin duke u bërë më pak të rëndësishme,mbasi ato po zhvillonin këto gunga [ose cusps] për të keputur materiale bimore.”Kjo rritje ne “Kompleksitetin dentar”i kane lejuar atyre për të ngrënë një gamë më të shumellojshme të ushqimeve, duke përfshirë bimët e para me lule,te quajtur angiosperme, të cilat filluan të shfaqen 140 milionë vjet më parë.

Dhëmbët fosile sugjeruan se rreth 85 milion vjet më parë, madhësia e trupit e këtyre gjitarëve filloi te rritej dhe kjo u vure më shumë ne speciet më të reja qe u shfaqen, sidomos pasi ato kaluan ne te ushqyerit me bimet me lule.

“Këto gjitarë ishin në gjendje të shkonin në drejtim të shtimit te numrit të specieve,ne madhësine e trupit dhe ne format e dhëmbëve të tyre, të cilat ndikuan në të ngrënët”, thote Wilson.

Kjo përputhet me grupet e gjitarëve të tjerë, duke përfshirë speciet e zbuluara kohët e fundit, nga periudha e Kretakut e me vonë (midis 100 milionë dhe 65 milionë vjeteve më parë)dhe tregon përshtatje shumë të specializuara dhe rritje te diversitetit te gjitareve.

Multituberculatesit u zhduken rreth 35 milion vjet më parë, por jo para se të përhapeshin në të gjithë globin. Është sugjeruar që ishin brejtësit moderne dhe disa kafshë të tjera,qe i çuan ato në zhdukje, sepse ata nuk ishin konkurrente për të njëjtin ushqim.