Niko Stylos:Një poezi shqiptare të paktën 3.600 vjet e vjetër

Niko Stylos:Një poezi shqiptare të paktën 3.600 vjet e vjetër



Të egrit ujk, të drobitur e të uritur

iu zgjidh kërthiza duke pyetur

kur lihte egërsisht

dhe kur angullinte pa përfillur kohën.



Cjap i lartë me lesh të rrallë

gjuhën duke kthyer, me të kënduar si egërsirë

i thirri atij: ç'dashke tjetër, ndale ulërimën

dhe përmbaje zemërimin.



Si kërcimtar gjuhë kërce

zgjidhu dhe thirr tingëllimat

ato që zbuloi i egri

i bërë i madh.

Kjo poezi është shkruar në njërën anë të diskut të njohur me emrin Disku i Festos ose Faistos.

Ky disk, që sot ndodhet në Muzeun Arkeologjik të Heraklionit të Kretës, u gjet nga arkeologu italian Luigi Pernier, më 3.7.1908, gjatë gërmimeve në pallatin e vjetër të Festos, i cili llogaritet se ishte në përdorim në periudhën kohore 1850 - 1600 p.e.s. Është një disk qeramike me diametër 158-165 dhe trashësi 16-21 milimetra dhe konsiderohet, nga vendi ku u gjet, se ruhej në arkivin e këtij pallati.

Për Feston, shkurt do të them, se ishte një nga qytetet më të rëndësishme të Kretës minoike gjatë mijëvjeçarit të dytë p.e.s. dhe sot është qendër (hapësirë) e shkëlqyer arkeologjike.

Për emrin e tij, që konsiderohet paragrek dhe nuk ekziston asnjë shpjegim. Unë besoj se e ka marrë nga hyu Ifestos (Ιfaistos, Ήφαιστος) me lënien jashtë (rënien) të germës nistore I (Η).

Historiani Diodor Siqelioti apo Diodori nga Sicilia (5,78), themelues të Festos konsideron Minosin dhe te Homeri emrin e tij e gjejmë te Iliada (Kënga 2, vargu 648) dhe te Odisea (Kënga 3, vargu 296).

Sipas arkeologëve, epoka minoike fillon më 2.600 p.e.s. dhe pallati parë i Festos u ndërtua rreth vitit 2.000 p.e.s. me argolitodomi ,siç e quajnë, domethënë me ndërtim muresh prej gurësh pa asnjë përpunim.